صنعت نساجی در توسعه اقتصادی

محمود زارعی- پژوهشگر اقتصاد مقاومتی درباره اهمیت و جایگاه صنعت نساجی در توسعه اقتصادی کشور می گوید : 

با وجود تمام تاثیرات مثبت اختراع ماشین بخار بار اصلی شکوفایی اقتصادی بر دوش صنعت نساجی بوده است.
اهمیت و جایگاه صنعت نساجی که چرخ‌های توسعه اقتصادی کشورهای صنعتی را به حرکت درآورد و با ارزش افزوده فراوانش بخشی از منابع مالی لازم برای توسعه‌ سایر صنایع را نیز تامین کرد، برای بسیاری از ما همچنان مغفول مانده است. این در حالی است که نساجی علی رغم گذشت چند قرن از انقلاب صنعتی بازهم نقش موتور پیش ران را برای بسیاری از اقتصادهای جهانی ایفا می‌کند.

در سال 2018چین به تنهایی 157 میلیارد دلار، 1.5برابر کل صادرات ایران در همین سال، صادرات پوشاک داشته است . بنگلادش، کشور فقیر جنوب شرق آسیا، در همین سال 32 میلیارد دلار لباس صادر کرده است. هم اکنون بعد از چین دومین صادر کننده پوشاک در جهان به شمار می‌رود.

ترکیه نیز درسال2018، 15میلیارد دلار البسه صادرکرده، وکل صادرات محصولات نساجی ترکیه بالغ بر 30میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که صادرات لباس ایران در سال 97 تنها 62 میلیون دلار بوده است.

علاوه بر ارزش صادراتی که این صنعت می‌تواند برای کشورداشته باشد، دربعد اشتغال‌زایی نیز این صنعت منحصر به فرد است. بطوریکه وقتی برخی از کشورهای جهان با بحران بیکاری مواجه شدند، به سراغ این صنعت رفتند. ضریب اشتغال‌زایی یک به پنج در زنجیره ارزش نساجی (به ازای ایجاد یک شغل در بالا‌دست نساجی-پنبه- پنج شغل در پایین‌دست-پوشاک- ایجاد می‌شود)، نیاز به سرمایه اولیه کم برای ایجاد اشتغال پایدار (یک‌چهارم متوسط کل صنعت) و همچنین کوتاه بودن دوره آموزشی برای تربیت کارگر ماهر در این صنعت، موجب تمایز و برتری صنعت نساجی در ایجاد اشتغال نسبت به سایر صنایع شده است.

اشتغال زایی صنعت نساجی در جهان 

برآوردها حاکی از اشتغال بیش از 4میلیون نفر در صنعت پوشاک بنگلادش است. آمار رسمی اشتغال‌زایی کل صنعت نساجی در ترکیه یک میلیون نفر و آمار غیر رسمی حاکی از اشتغال بیش از 2میلیون نفر در صنعت نساجی ترکیه است. این عدد برای ایران بر اساس برآوردها حدود 260هزار نفر است.

علاوه بر درآمدزایی و اشتغال زایی صنعت نساجی، این صنعت جزء معدود صنایعی است که احداث واحد تولیدی آن وابسته به موقعیت منطقه‌ای و جغرافیایی نیست. به عبارت دیگر، با یک چرخ خیاطی در اتاق منزل هم می‌توان یک واحد تولیدی نساجی راه‌اندازی کرد.

در کنار تمامی مزیت‌های بعد اقتصادی این صنعت که برشمرده شد، صنعت نساجی از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه لباس یکی از بارزترین نمودهای فرهنگی یک جامعه است.

متاسفانه علی رغم تمامی جوانب اقتصادی و ضرورت‌های فرهنگی توسعه‌ صنعت نساجی برای کشور، وضعی این صنعت در کشور بسیار آشفته و پریشان است.

جمله مشکلات این صنعت

بسیاری ازکارخانه‌های نساجی یا به دست بانک‌ها مصادره و تعطیل شده‌اند و یا صاحبانشان عطای آنها را به لقایشان بخشیدند. کارخانجات دولتی این صنعت نیز با پتک خصوصی‌سازی غلط استخوان‌هایشان در هم شکسته شده است.

در کنار مشکلات صنفی واحدهای تولیدی، وضع تولید و دسترسی به مواد اولیه این صنعت نیز چندان مناسب نیست. درحوزه مواداولیه نظیر پنبه علی رغم خودکفایی وصادرات دردهه 70،اکنون وابستگی 50درصدی به واردات وجود دارد.

تعطیلی واحدهای تولیدی این صنعت موجب ایجادشکاف عرضه و تقاضا درکشور و سبب شده تا سهم بزرگی از بازار پوشاک درکشور را قاچاق اشغال کند. بنابر آمار رسمی 1.4میلیارد دلار و بنا بر نظر کارشناسان مستقل 2.4میلیارد دلار سالانه پوشاک به کشور قاچاق می‌شود.

به این ترتیب، صنعتی که می‌تواند به موتور محرک اقتصاد کشور بدل شود و سیل خروشان بیکاری را مهار کند چندین سال است که نفسش زیر چنگ بی‌تدبیری م به شماره افتاده است.

اما با وجود تمامی مشکلات ،صنعت نساجی می‎‌تواند با کم‌ترین گوشه‌ چشم متولیان امر،نقش بسزایی در اقتصاد کشور ایفا کند.

با تشکر

منبع : وبسایت نساجی امروز

مقالات مرتبط : چالش صنعت نساجی